Innovatie in de geboortezorg
De geboortezorg is volop in beweging. Op talloze plekken wordt het eigen handelen kritisch geëvalueerd en wordt gezocht naar manieren om het geboortezorgsysteem te innoveren en de kwaliteit verder op te stuwen. Het Athena Instituut van de Vrije Universiteit is betrokken bij verschillende onderzoeken op dit gebied. Een onderzoek dat zojuist is afgerond, is Noordwest Nederland Op Eén Lijn. De vijf verloskundige samenwerkingsverbanden (VSV’s) die hieraan deelnamen zijn actief op zoek naar manieren om de samenwerking tussen de zorgverleners in hun VSV te versterken, en daarbij de cliënt meer centraal te stellen.
Om deze ambitie waar te kunnen maken moet allereerst helder zijn welke doelen worden nagestreefd, evenals wat het bereiken daarvan (nog) in de weg staat, zoals tegenstrijdige inzichten in wat goede zorg is van zorgverleners uit de verschillende lijnen, van zorgverzekeraars of van cliënten. Om hierin inzicht te krijgen zijn er binnen het onderzoek Noordwest Nederland Op Eén Lijn reflectiesessies opgezet. De reflectiesessies hadden tot doel de zorgverleners uit het VSV te ondersteunen en stimuleren in hun proces van zelfreflectie en visievorming, om van daaruit toe te kunnen werken naar het bedenken en uitvoeren van concrete actiepunten. Om dit op een gestructureerde manier aan te pakken werd daarbij gewerkt met de dynamische leeragenda.
Hoewel het onderzoek nu is afgerond, willen we de deelnemende, maar ook andere VSV’s graag helpen om dit proces van reflectie en actie zelf te kunnen voortzetten of oppakken, zonder ondersteuning van een extern onderzoeksteam. Dit boekje geeft daarom uitleg over de aanpak die daarvoor binnen het onderzoek is gekozen. Een korte uiteenzetting van de theoretische basis, maar bovenal een praktische handleiding met een concreet stappenplan, laat zien hoe VSV’s hier zelf mee aan de slag kunnen.
Noordwest Nederland Op Eén Lijn
In bredere zin richtte het onderzoek Noordwest Nederland Op Eén Lijn zich op het in kaart brengen van de succes- en faalfactoren van samenwerking in vijf VSV’s in de regio Noordwest Nederland, en op het krijgen van inzicht in hoe VSV’s invulling geven aan het concept ‘cliënt centraal’. Door gebruik van verschillende methoden van dataverzameling is informatie verzameld van zeer diverse aard:
Ervaringen en tevredenheid van cliënten zijn gemeten door middel van de enquête ReproQ en diepte-interviews met recent bevallen vrouwen. Het perspectief en de ervaringen van VSV-leden zijn in beeld gebracht door middel van de enquête TCI (Team Climate Inventory) en interviews met zorgverleners. De reflectiesessies stonden in het teken van het actief stimuleren van zelfreflectie en visievorming binnen het VSV, en het toewerken naar concrete actiepunten, om de gesignaleerde barrières weg te kunnen nemen.
Het onderzoek was zodoende niet alleen analytisch beschrijvend van aard, maar ook actiegericht. In de reflectiesessies werd informatie verzameld over het functioneren van het VSV, maar werden bevindingen uit het onderzoek ook direct teruggekoppeld. Daardoor droeg het onderzoek zelf ook actief bij aan het bevorderen van het veranderproces. De gekozen aanpak valt onder de methodiek ‘Reflexieve Monitoring in Actie.’ Zoals de naam al zegt is deze methodiek specifiek gericht op het integreren van reflectie en actie in veranderprocessen. Het samenbrengen van deze twee elementen draagt bij aan het mogelijk maken van structurele veranderingen en daarmee aan het verwezenlijken van systeeminnovaties.